نکاتي در مورد طراحي سوالات امتحاني

ارزشيابي يك فرآيند است نه فرآورده و مي دانيم كه هر فرآيند ي زمانبر است كه امتحانهاي سنتي

و مرسوم چنين ويژگي ندارند .

- اصولي كه هنگام طرح سوال بايستي به آن توجه شود:

الف) ملاكهاي فني :

1- سئوالات بايد از آسان به مشكل تنظيم شوند.

2- از انواع سوالات استفاده شود . ( چند گزينه اي - جور كردني - كامل كردني-  درست يا نادرست - سوال كوتاه پاسخ تشريحي با جدول مشخص )

3- سوالات هم نوع پشت سرهم قرار گيرند .

4- هر سوال يك هدف آموزشي را بدون تكرار بسنجد .

5- هر سوال بطور مستقل فقط يك هدف آموزشي را بسنجد .

6- سوال بايد با بارم مورد نظر تناسب داشته باشد .

7- در تدوين سوالات بودجه بندي كتاب رعايت شود .

8- سوالات بايد راهنماي پاسخ سئوال ديگر نباشند .

9- سوالات بايد با عباراتي دقيق و گويا و به دور از ابهام طرح شوند.

10- براي سوالات انشايي دامنه و حد در نظر گرفته شود .

11- از نظر علمي بايد سوالات صحيح طرح شوند.

12- دقت درتوزيع بارم به قسمتهاي مختلف سئوال .

13- سوالات داراي قوه تميز باشند.

14- سوالات بايد داراي اعتبار و روايي باشند.

15- متن سوال براي همه دانش آموزان يك مفهوم را القا كند.

16- متن سوال با شكل و نموداروجدول ( در صورت استفاده ) مطابقت داشته باشند.

17- در صورت امكان توضيحات ضروري در متن سوال آورده شود و داخل پرانتز درج نگردد .

18- با به كاربردن افعال صحيح انتظار خود را از دانش آموزان مشخص كند و درصورت لزوم واحد مقياس و ميزان دقت در پاسخگويي بازگو شود.

19- از به كاربردن كلمات منفي درجملات خودداري شود در صورت به كاربردن كلمات منفي زيرآن خط بكشيد.

20- از بكار بردن كلمات منفي درمنفي پرهيز شود. مثلاً ( نادرست نيست )

21- ملاك پاسخگويي مشخص گردد . ( شباهتها و تفاوتها )

22- سوال طرح شده دربين مصححين با اختلاف نظر نباشد .

23- سوالات كوتاه پاسخ با بلي يا خير با كلماتي مانند چرا چگونه تكميل شوند.

24- طول متن با پاسخ متناسب باشد بطوريكه متن سوال خيلي  طولاني و پاسخ آن دو كلمه نباشد .

25- طرح سوال چند مرحله اي فقط در مراحل زير بلا مانع است :

الف) در صورتي رسيدن تدريجي به يك هدف مطرح باشد .

ب) بخشهاي يك سوال به يك هدف كلي مربوط باشند .

ج) در سوالهاي چند مرحله اي همه مراحل يك جواب نداشته باشد .

د) پاسخ هر قسمت جدا از قسمت ديگري باشد .

ه) بندهاي مختلف يك سوال چند مرحله اي با حروف الفبا مشخص باشد .

26- سوالات مستقل از يكديگر طرح شوند تا جواب دادن به يك سوال منوط به پاسخ دادن به سوال هاي ديگر نباشد .

27-اگر سوالي براي رسيدن به جواب صحيح چند راه حل داشته باشد براي هر راه حل بارم بندي جداگانه منظور شود.

28- در سوالات چهار گزينه اي فقط يك جواب كاملاً درست باشد .

29- در سوالات چهار گزينه اي تعداد جوابهاي درست براي بندهاي  (الف -  ب -  ج - د ) به يك نسبت در نظر گرفته شوند. مثلاً اگر 40 سئوال طرح گردد : ( 10 گزينه : الف )   ( 10 گزينه : ب)  ( 10 گزينه : ج)  ( 10 گزينه : د) درست باشد و دربين سئوالات پخش گردد .

30- در سوالات نقطه چيني -  نقطه چين اول يا آخر جمله نباشد و سعي شود نقطه چين نكته بارز سئوال باشد.

31- سعي شود در سوالات چهارگزينه اي براي پاسخ ها ، كلمه هيچكدام و يا همه موارد و موارد ( الف - ب ) ( الف- ج)

و يا ( ب - ج ) استفاده نشود .

32- اگر سوالات براي يك منطقه يا استان يا كشور است توسط دو نفر طرح گردند در صورتي كه طراح يك نفر باشد مجدداً به فاصله يك روز سئوالات را مورد بررسي قرار دهيم .

33- جدول حيطه هدف براي سئوالات در نظر گرفته شود به صورت زير :

34- سوالات در فيش هاي بصورت زير نوشته شوند سپس پاكنويس گردند:

35- از سوالات انتخابي پرهيز شود .

36- از سوالهاي گمراه كننده پرهيز شود.

37- در سوالات چهار گزينه اي ، گزينه هاي يك سوال با هم تجانس داشته باشند.

ب) رعايت سطوح حيطه شناختي :

( دانش -  درك وفهم - كاربرد -  تجزيه وتحليل -  تركيب -  ارزشيابي )

تا حدودي درصدهاي طراحي سوال به قرار زير باشد :

« دانش 15 درصد - درك وفهم 20 درصد - كاربرد 30 درصد - تجزيه وتحليل 15 درصد - تركيب 10 درصد - ارزشيابي 10 درصد »

ج) ملاكهاي مشخصات ظاهري سوالات :

در سربرگ سوالات امتحاني مشخصات زير ثبت شود :

1-     نام ونام خانوادگي - نام درس –  نام آموزشگاه -  نام استان – نام منطقه

2-    نوبت امتحاني – مدت امتحان –  تعداد صفحات سوالات – شماره كارت – تاريخ امتحان

3-    درنظر گرفتن فضاي كافي و مناسب براي پاسخگويي به سوالات .

4-    سوالات بايد خوانا باشند از نظر كيفيت و تكثير .

5-    درج بارم سوال درسمت چپ ورقه

6-    تطابق نمره سوالات با نمره اختصاص يافته به عنوان مثال اگر امتحان 20 نمره اي است به همان اندازه 20 نمره نه كم ونه زياد در نظر گرفته شود.

ه) ملاكهاي شيوه نگارش سوالات :

1- محفوظ ماندن سوالات از غلطهاي املايي

2- رعايت نقطه گذاري و علامت گذاري و رسم الخط صحيح .

3- از جملات كوتاه و روان استفاده شود.

4- رعايت نكات دستوري در تهيه و تنظيم سوالات